Bezoekers luisteren geboeid naar oud-onderwijzer Gerard Leijsen.  Foto: Jan Verboon

DIRKSLAND – Het is een mooi en beproefd concept: koppel iets interessants aan gezelligheid en lekker eten, en je weet zeker dat je de nodige belangstelling trekt. De Ouderendag van de Stichting Bejaardenwerk Dirksland is het bewijs. Op donderdag 28 november was de eenendertigste editie van dit initiatief, en weer was de recreatiezaal van De Geldershof vol tot afgeladen. Maar het zou zomaar eens de een na laatste keer kunnen zijn.

Tekst: Kees van Rixoort

De Ouderendag bestond uit enkele rondjes bingo, een lunch en een optreden van het duo Prettig Weekend ('meezingen mag'), maar begon met een presentatie over het lager onderwijs van vroeger en nu.

Herkenning
Oud-onderwijzer Gerard Leijsen, die stad en land afreist met zijn verhaal, wist de zaal wel te boeien. "Het gaat om herkenning: even een reis maken naar vroeger. Even in gedachten weer in de schoolbanken zitten", aldus Leijsen, die veertig jaar voor de klas stond, eerst in Bunschoten-Spakenburg en later in Maasland.
Het publiek kreeg van alles te horen, over de eerste nationale onderwijswet van 1801, de schoolstrijd en ook de lagere scholen van Dirksland, die nu De Inktvis en Prins Maurits heten. "Het was ontzettend streng op school. Er werd gestraft met de plak, de roede en de vogel als opvoedhulp." De (houten) vogel kreeg je naar je hoofd als je niet oplette. "De autoriteit van de meester was groot en ouders gingen niet naar school om verhaal te halen. Eerder kreeg je als kind thuis nog een extra straf." De strengheid bleek ook als leerlingen gingen praten of, tegen de regels, links bleven schrijven.
Een groot verschil met de school van nu is dat er vijftig of zestig leerlingen in de klas zaten, die allemaal hetzelfde moesten uitvoeren, of ze nu goed konden leren of niet. Leijsen: "Er werd niet naar het niveau van het kind gekeken." Een dyslexieprotocol was er nog niet, en plusklassen voor slimme kinderen ook niet. Om nog maar te zwijgen van het digitale schoolbord, waarmee je het internet in de klas kunt halen, en het aanspreken van de juf of de meester met de voornaam.
De oud-onderwijzer zoomde ook in op attributen als de kroontjespen ("Wie heeft er wel eens een vlecht in de inktpot gepropt?"), de lei ("Wie heeft er nog op een lei geschreven op school?") en het leesplankje: "Wie heeft er nog leren lezen met het leesplankje?" Bij die laatste vraag gingen heel wat vingers de lucht in.

Verslag ledenmiddag PCOB Bennekom op 9 april 2019

"In de laatste 100 jaar is er veel veranderd in het lager onderwijs”, vertelde dhr. Leijsen ons op
9 april. Hij nam ons, als gewezen onderwijzer, mee
middels een beeldpresentatie naar het jaar 1806, toen de eerste nationale onderwijswet werd inge-
voerd. En die wet was alleen bedoeld voor het openbaar onderwijs.
Dhr. Thorbecke heeft 40 jaar later vrijheid van onderwijs bepleit, echter andere dan openbare scholen moesten de kosten zelf dragen. Na de schoolstrijd kwamen de scholen met de Bijbel. Op dat moment kregen we beelden te zien van het onderwijs in Bennekom. De eerste schoolmeester was Wouter Augustijn. De school stond in de Schoolstraat en aan de Krulweg / Veenderweg.
De school met de Bijbel was één geheel met de kerk. Daarna kwam de Kraatsschool Veel herinneringen kwamen bij de toehoorders naar boven.
Men herinnerde zich de sfeer, de volle klassen (wel 50 kinderen), de strafmaatre-gelen, het klassikaal leren (rijtjes opzeggen), de leesplankjes, de tekeningen van Jetses, Ot en Sien, boekjes van Scheepstra, de platen van Isings. Ook de kroontjespen met inktpot die soms het mikpunt was van grapjes, wekte hilariteit op.
Naast een leesplankje kwam er ook hét leesboekje van o.a. Anne de Vries: Jaap en Gerdientje. Schrijver W.G. van den Hulst was eveneens een bekende voor het onderwijs.
Er is heel veel veranderd in het onderwijs in deze 100 jaar. Destijds een hoge werkdruk, nu niet minder, alleen anders. De computer en tablet zijn nu moderne leermiddelen, er is een digitaal schoolbord en er wordt meer gewerkt in groeps-verband.
Het was een boeiend verhaal. De reacties uit de zaal waren positief.
Tot slot werd dhr. Gerard Leijsen hartelijk bedankt voor zijn leerzame, historische presentatie.

Heleen van Wijk

Lezing historie onderwijs in Nederland
zaterdag 5 maart 2022

OENE- Het Cultuur Historisch Museum Oene aan de Houtweg 40 in Oene nodigt u uit voor de opening van de expositie met als thema ‘On(der)wijs goed in Oene’.

Wethouder Erik Visser verricht de opening op zaterdag 19 maart om 14.00 uur met een inloop vanaf 13:30 uur met koffie/thee. De openbare school in Oene bestaat al ruim 200 jaar, terwijl de christelijke school ruim een eeuw geleden werd gesticht. De geschiedenis van beide scholen vanaf de oprichting tot heden wordt verhaald in beeld en geluid en met leermiddelen, schoolmeubilair, schoolschriften enz. Na de opening geeft dhr. Gerard Leijsen – oud-directeur in het basisonderwijs – een lezing over de historie van het onderwijs in de loop van de tijd. Na afloop van de lezing kunt u ook de permanente thema’s over de vliegtuigcrash van 22 juni 1944,het bombardement van 22 maart 1945 en Zuivelfabriek De Hoop bezoeken. In het museum is op het touchscreen een audiotour aanwezig. Deze audiotour is in het museum ook te volgen via uw mobiele telefoon (met internet). De audiotour is thuis eveneens te bezoeken via https://museumoene.nl/audiotours. De toegang is gratis. Wel staat er een giftenbus voor een vrije bijdrage ter ondersteuning van het museum. De openingstijden zijn: dinsdag t/m vrijdag 13.00 – 17.00 uur, zaterdag 10.00 – 16.00 uur. De actuele openingstijden en verdere activiteiten staan ook op de website: museumoene.nl.

Terug in de tijd bij de Zonnebloem in Steenwijk

Feest van herkenning

Hoe was dat ook al weer, toen wìj naar school gingen? Meer dan 60 gasten geven gehoor aan de uitnodiging deze middag bij te wonen. En... het wordt een middag vol herinneringen. In een beamer-presentatie behandelt de heer Leijsen (oud-onderwijzer) de geschiedenis van het lager onderwijs. In woord, beeld en filmpjes met nadruk op de laatste 100 jaar. Op een onderhoudende wijze wordt de geschiedenis van het chr. onderwijs behandeld, waarbij het 'feest van herkenning' bij de toehoorders een centrale rol speelt. We hebben het deze middag over: onderwijs vóór 1800, schoolstrijd, aap-noot-mies, Ot en Sien en de serie 'Het Volle Leven'. Jan Ligthart, Jetses, Scheepstra. Oude schoolplaten van Van Lummel, Scheepstra & Walstra, Isings en Koekkoek. Straffen en belonen. Nuttig Handwerken, rapporten, schoolreizen en zingen. En natuurlijk: enkele aspecten van de school van nu, vergeleken met vroeger. Voor deze lezing is oud-onderwijzer de heer Leijsen naar Steenwijk gekomen en ook hij geniet zichtbaar van deze middag. De gasten verlaten vol herinneringen en verhalen om 16.00 uur de zaal om huiswaarts te gaan. Tevreden en vol lof over deze middag van herkenning. Weken na deze middag hebben de gasten het nog over die mooie middag. Ze hebben het gevoel weer teruggeweest te zijn in die klas van toen.

 
Tekst en foto's: Janny de Vries