Viering herdenking van 750 jaar Duitsche Orde in Maasland door de basisscholen in 1991
Wat vooraf ging…
Vooruitlopend op de herdenking van 750 jaar Duitsche Orde in Maasland in 1991 werd reeds in het voorjaar van 1989 een lesbrief voor de basisscholen gepresenteerd. Deze lesbrief met de titel “Maasland en de Duitsche Orde” was geschreven door de heren K. Boschma en J. Klootwijk. De brief behandelde de geschiedenis van de Duitsche Orde in Europa, Nederland en Maasland met de Commanderij als centraal punt temidden van de vroegere en huidige landerijen. De lesbrief met werkboek was bestemd voor de leerlingen van groep 8 van de Maaslandse basisscholen en werd al vanaf 1989 in de scholen gebruikt op weg naar 1991.
In 1990 werd een werkgroep geformeerd, bestaande uit leerkrachten van de basisscholen o.l.v. de heer J. Klootwijk, oud- hoofd van basisschool “’t Spreeuwenest”. Deze werkgroep boog zich over de mogelijkheden voor de scholen om zinvol aan de herdenking te kunnen deelnemen. Dit resulteerde in de volgende activiteiten, die later ook daadwerkelijk in het programma werden opgenomen: straattoneel, zang & volksdans, bezoek expositie, historische wandeling, ballonoplating, demonstratie oud-Hollandse kinderspelen en deelname aan de historische optocht. Daarnaast werkte de commissie ideeën uit ten behoeve van de scholen om 750 jaar Duitsche Orde vorm te kunnen geven in de lessen.
Ook stelde de commissie aan de scholen voor om gedurende de periode 26 april t/m 1 juni elke woensdag de kinderen en leerkrachten in klederdracht op school te laten komen. Buiten deze gezamenlijke programma-onderdelen deden de scholen er alles aan om ook hun eigen activiteiten zoveel mogelijk in het teken van de herdenking te plaatsen. Zo werd er een schoolreis in klederdracht naar het Muiderslot gemaakt en maakte de schoolfotograaf individuele en klassenfoto’s in klederdracht.
Op de scholen stond ook het jaarlijkse eindfeest in het teken van het thema “Duitsche Orde” of “Middeleeuwen”. Op “’t Spreeuwenest” kon de meester bij die gelegenheid met zijn hoofd in de schandpaal de natte sponzen ‘opvangen’ van de kinderen.
Straattoneel
Op het programma van de feestelijkheden was voor de scholen straattoneel opgenomen. Net zoals ook straattoneel in de Middeleeuwen een veel voorkomend verschijnsel was in de stad, voerden de 4 basis-scholen in Maasland elk een straattoneelstuk op op een plankier bij de Hervormde Kerk. Op 27 april moesten “’t Spreeuwenest” en “De Schutse” de spits afbijten, terwijl op 25 mei de “Aloysius” en de “Klimop” aan de beurt waren. Elke school had een bepaalde periode uit de geschiedenis gekozen, waarin het stuk zich afspeelde. De basis-scholen “De Schutse”, “Aloysius” en “Klim-op” hadden achtereen-volgens gekozen voor de perioden: Gouden Eeuw, Napoleontische Tijd en de brand van de Ned. Hervormde Kerk in 1945. Om tot zo’n toneelstuk te komen, moest er heel wat vooraf gebeuren. Om hier een beeld van te krijgen volgen we de voorbereidingen van basisschool “’t Spreeuwenest” aan de Hildegaarde.
Deze school had de Middeleeuwen gekozen. Eerst werd de periode van de Middeleeuwen in januari gedurende twee weken uitvoerig met de kinderen van groep 8 behandeld om zodoende de kinderen in de juiste sfeer te brengen. De kinderen kregen een lesbrief, waarin alle aspecten van de Middeleeuwen aan bod kwamen met speciale aandacht voor de Kruistochten, omdat tijdens die periode de Duitsche Ridderorde is ontstaan. Bij deze behan-deling werd ook de al genoemde lesbrief over de Duitsche Orde gebruikt. Na afloop van deze “verkennende” periode kwam er in februari iemand van de Stichting Steun Kunstzinnige Vorming uit Delft op school. De heer De Kruyf gaf aan de kinderen van groep 8 ideeën en suggesties voor het zelf schrijven van een toneelstuk. In groepjes schreven de kinderen enkele verhalen, die vervolgens door de kinderen en hun leerkracht in elkaar werden geschoven tot één verhaal (= de inhoud van het stuk).
De volgende stap was: het schrijven van de dialogen en het verdelen van de rollen. En toen kon het repeteren pas beginnen. De kinderen van groep 7 zorgden voor het maken van het decor; ook zij werden daarbij begeleid door iemand van het S.S.K.V. Ouders werden ingeschakeld voor het maken van de historische kleding, die de kinderen op het toneel moesten dragen. En gelukkig konden de ouders dankbaar gebruik maken van de patronen èn de adviezen van mevr. Ria van Eijmeren, die daarvoor speciaal een avond op school kwam. Zij ontwierp patronen voor alle ‘rollen’: van ridder tot hoefsmid en van jonkvrouwe tot dienstmeid, maar ook voor Duitse ridders en kruisridders. We kunnen wel stellen dat een dergelijke manifestatie voor het onderwijs zich sinds die tijd niet meer heeft voorgedaan. Toen op vrijdagavond 26 april de officiële opening plaatsvond van de feestelijkheden in de Hervormde Kerk, hoorde men in de kerk het geluid van hamer en zaag; buiten werd de laatste hand gelegd aan het bouwen van het plankier op het grasveld. Wat is er gewerkt en geoefend, maar op 27 april stonden de kinderen op de planken en speelden het stuk “Van Kruistocht tot Duitsche Orde” met verve.
In de voorstelling kwamen de Middeleeuwen in al haar facetten voorbij, zoals de verzorging van gewonde kruisridders door de Duitse ridders èn het bericht van ridder Mattheus, dat graaf Willem II in 1241 het patronaatsrecht van de kerk van Maasland aan de Duitse Orde geschonken heeft. En tenslotte trouwt José, de dochter van ridder Adelbrecht, met schildknaap Joris, die vanwege zijn dapper optreden tijdens de kruistocht tot ridder wordt geslagen. De voorstelling werd omlijst door zang, muziek en volksdans van de kinderen van de groepen 4 t/m 6, allen uiteraard in historische kleding.
Andere activiteiten.
Van de O.B.M. te Maasland kregen de leerlingen een bouw-plaat van de vroegere comman-derij van Maasland. Vanaf begin maart konden de kinderen hem kleuren en in elkaar zetten. In mei was er een tentoonstelling van de resultaten en werden er prijzen uitgereikt voor de mooiste in elkaar gezette en gekleurde bouwplaat.
In de week van 13 t/m 16 mei kregen de leerlingen van groep 7 en 8 van de basisscholen een historische wandeling met toelichting door het dorp. Zij bezochten de Ned. Hervormde Kerk, die een duidelijke relatie heeft met de Duitsche Orde. Ook brachten de kinderen een bezoek aan het zomerhuis van de Commanderij aan de Commandeurshof, waar zij zelfs binnen een kijkje mochten nemen bij de familie Visser. Uiteraard brachten schoolklassen een bezoek aan de expositie “Duitsche Orde” in De Schilpen. Op maandag 27 mei was er op alle schoolpleinen een demonstratie van oud-Hollandse kinderspelen. Ouders konden langs alle schoolpleinen lopen, waar de kinderen allerlei oude spelletjes in klederdracht uitvoerden, zoals: tollen, bikkelen, hoepelen, hinkelen, zangspelletjes enz.
Historische optocht.
Op zaterdag 1 juni was er de grootse historische optocht als finale van de festiviteiten rond het jubileum van het 750-jarige bestaan van de Duitsche Ridderlijke Orde. Ook de scholen reden mee in de optocht met een wagen. Als thema voor hun wagen kozen de scholen voor het thema van het door hen opgevoerde straattoneelstuk. Voor het opbouwen van de wagens werden weer ouders ingeschakeld. Op de wagen van “’t Spreeuwenest” verzorgden Duitse ridders gewonde kruisridders tegen de achtergrond van een kasteel. Op de wagen van de “Schutse” ging het er vrediger aan toe: een meisje wuifde naar het publiek alsof ze de koningin was. De “Klim-op” had het in de recentere geschiedenis van Maasland gezocht: de brand van de kerk in 1945, terwijl de “Aloysius” een situatie uitbeeldde uit de Napoleontische tijd. Deze laatste wagen kreeg de eerste prijs van de scholen.
Tenslotte…
Het was voor de scholen een drukke periode. Met alle plannen in het vooruitzicht is er door menig leerkracht wel eens gedacht: ‘Hoe krijgen we het voor elkaar’. Na afloop had ieder een voldaan gevoel. Het was gelukt en het was prachtig. Naast de leuke ervaringen hebben vooral de oudere kinderen destijds inzicht gekregen in de belangrijke geschiedenis van hun dorp. Hopelijk wordt deze geschiedenis nog steeds aan de jeugd doorgegeven. De geschiedenis gaat echter door: de viering van 750 jaar Duitsche Orde is ook al weer geschiedenis.
klik hier voor deel 1 van de film